اصول نورپردازی اداری نیازمند طراحی و اجرای نورهای مناسب است که با هدف افزایش روشنایی، ایجاد ارتباط بین فضاها و افزایش جذابیت و زیبایی در محیط‌های کاری انجام می‌شود. این فرآیند به کمک انواع نورپردازی معمولاً با استفاده از نورهای مصنوعی یا طبیعی، انجام می‌شود. هدف اصلی نورپردازی اداری، بهبود شرایط روشنایی و ایجاد تعادل بین نور و سایه است تا محیط کاری را بهتر و بهینه‌تر کند.
اصول مهم نورپردازی اداری
امروزه، طراحی حرفه‌ای نورپردازی سه بعدی به کیفیت نور توجه می‌کند که شامل موارد زیر می‌شود:
- کیفیت بصری: نور مناسب و کیفیت بصری برای دید بدون نقص و تشخیص وظایف بصری ضروری است. این نوع نور برای بهبود عملکرد بصری کارکنان و افزایش راحتی بصری آنها بسیار مهم است.
- کیفیت احساسی: نور روز و نور مصنوعی در قالب معماری و محیط کار به نحوی طراحی می‌شود که فضاسازی مناسب و حس آرامش را برای کارکنان ایجاد کند. این انواع نور می‌توانند اثرات احساسی مثبتی مانند شادابی و آرامش در محیط کار ایجاد کنند.
- کیفیت بیولوژیکی: نور درست می‌تواند بیوریتم‌های انسان را هماهنگ کند، مراحل بیداری و خواب را تنظیم کند و تأثیر عمده‌ای بر سلامت و عملکرد کارکنان داشته باشد. نور با کیفیت بیولوژیکی، به کارکنان احساس انرژی و سلامت بیشتری می‌دهد.
اصول موضوع می‌گوید که شرکت‌هایی که بر روی سلامت و رفاه کارکنان خود سرمایه‌گذاری می‌کنند، تیم‌های با انگیزه و قدرتمندی را دریافت می‌کنند. با توجه به اینکه کارمندان و تخصص‌های آنها مهمترین منبع کارفرما هستند و همچنین بزرگترین عامل هزینه‌ها، ارتقاء شرایط کاری و رفاه کارکنان می‌تواند بازدهی و عملکرد سازمان را بهبود بخشد و به جذب و نگهداری استعدادهای متمایز کمک کند.
نور ارگونومیک در محیط کار
داشتن نور ارگونومیک در محیط کار، به معنای تأمین نور مناسب و بهینه برای کارکنان است که باعث افزایش راحتی، بهبود کارآیی، و کاهش خستگی چشم‌ها و استرس در محیط کار می‌شود. در ادامه، چندین راه برای داشتن نور ارگونومیک در محیط کار آورده شده است:
طراحی مناسب ساختمان
در طراحی ساختمان و محل کار، از نظر اصول نورپردازی و ارگونومی، باید به موارد زیر توجه شود:
- انتخاب مکان مناسب پنجره‌ها برای ورود نور طبیعی به داخل فضاهای کاری.
- استفاده از جدارهای شیشه‌ای در اندازه مناسب برای انتقال نور بیشتر در محیط‌های داخلی.
- در نظر گرفتن ارتفاع سقف‌ها و موقعیت مناسب چراغ‌ها جهت توزیع بهینه‌تر نور در فضاهای کاری.
استفاده از نور مصنوعی مناسب
استفاده از چراغ‌ها و لامپ‌های مناسب ارگونومیک با توانایی تنظیم شدت نور، رنگ، و جهت نوردهی می‌تواند به کارکنان کمک کند تا نور مطلوبی را در زمان‌ها و شرایط مختلف داشته باشند.
ترتیب و جانمایی چراغ‌ها
ترتیب و موقعیت صحیح چراغ‌ها به نحوی است که تاریکی‌ها و نقاط کور در محیط کار کمینه شوند و نور مناسب در سطح کار و اطراف آن توزیع شود. همچنین توجه به ارتفاع مناسب صندلی‌ها و میزها به منظور جلوگیری از ایجاد سایه‌های ناخوشایند روی میز کار اهمیت دارد.
شدت روشنایی در نورپردازی محل کار چقدر باشد؟
شدت روشنایی مناسب در نورپردازی محل کار، بستگی به نوع فعالیت‌ها و نیازهای کارمندان دارد. عواملی مانند نوع فعالیت‌ها، اندازه فضا، نوع کاربری، و نور طبیعی موجود در محیط کار از جمله عوامل تاثیرگذار در تعیین شدت روشنایی مناسب هستند. همچنین، استانداردها و رهنمودهای مختلف نیز برای شدت روشنایی در محیط‌های کاری وجود دارند که معمولاً بر اساس استانداردهای روشنایی محیط‌های داخلی تعریف می‌شوند.
به طور کلی، برای کارهای دقیق و نیازمند دقت بالا مانند کارهای رسمی، مهندسی، خواندن سند‌ها، گرافیک و … شدت روشنایی بالاتری لازم است، در حالی که برای فعالیت‌های عمومی مانند کارهای اداری معمولی، مکاتبات، استراحت و … می‌توان از روشنایی کم‌تری استفاده کرد.
یکی از استانداردهای معمول در محیط کار می‌تواند استاندارد نورپردازی IES (انجمن مهندسین نور) باشد که شدت روشنایی معمولاً بر اساس این استاندارد برای فضاهای اداری و تجاری عمومی حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ لوکس می‌باشد. البته این مقدار بر اساس شرایط خاص محیط کار و نیازهای کاربری ممکن است تغییر کند و ممکن است برای فعالیت‌های خاص نیاز به مقادیر بالاتر یا پایین‌تری داشته باشید. همچنین، در محیط‌هایی که نور طبیعی به میزان مناسبی وجود دارد، می‌توان از ترکیب نور طبیعی با نور مصنوعی برای ایجاد شدت روشنایی مناسب و صرفه‌جویی در انرژی استفاده کرد.
دمای رنگ مناسب در نور اداری
دمای رنگ نور، به عنوان یکی از خصوصیات نور، به واحد کلوین (Kelvin) اندازه‌گیری می‌شود و به عنوان CCT (Correlated Color Temperature) شناخته می‌شود. دمای رنگ نور، به معنای نحوه تعیین رنگ نور است، که از طیف رنگ‌های مختلف نور به نمایش در می‌آید.
دمای رنگ نور می‌تواند از گرم تا سرد متغیر باشد. این مقدار بر اساس میزان کلوین (K) مشخص می‌شود، به طوری که عدد کوچکتر به معنای نور گرم و عدد بزرگتر به معنای نور سرد است. به‌طور عمومی، محدوده‌های دمای رنگ نور عبارتند از:
- ۲۷۰۰K – 3000K: نور گرم و دلنشین، معمولاً برای فضاهایی که نیاز به صمیمیت و آرامش دارند مانند اتاق‌های استراحت، نمایشگاه‌ها و رستوران‌ها مناسب هستند.
- ۳۵۰۰K – 4000K: نور نیمه‌گرم تا نیمه‌سرد، معمولاً برای فضاهای کاری و اداری مناسب است. این دمای رنگ به طور گسترده در محیط‌های اداری و کاری استفاده می‌شود زیرا انرژی روانکاری و تمرکز را افزایش می‌دهد.
- ۵۰۰۰K – 6500K: نور سرد، معمولاً برای فضاهای که نیازمند دقت بالا مانند بیمارستان‌ها، کارگاه‌ها، و فضاهای تولیدی مناسب است.
به عنوان مثال، استفاده از نور با دمای رنگ نیمه‌گرم تا نیمه‌سرد در محیط‌های اداری کمک می‌کند تا کارکنان بیشتر به کار خود متمرکز شوند و خستگی چشم‌ها کاهش یابد. برای محیط‌هایی که احساس صمیمیت و راحتی مهم است، ممکن است دمای رنگ نور گرم‌تر انتخاب شود تا احساس آرامش و دلنشینی ایجاد شود.
نصب چراغ در محیط اداری چگونه است؟
نصب چراغ‌ها در محیط اداری باید به گونه‌ای انجام شود که توزیع نور مناسب و بهینه در کل فضای کاری ایجاد شود و نیازهای کارمندان در ارتباط با نور مورد تامین قرار گیرد. به طور کلی، چراغ‌ها به صورت مختلف روکار، توکار و آویزی نصب می شوند.
می توانید از چراغ‌هایی با توانایی نور دهی مستقیم و تنظیم شدت نور استفاده کرد. این چراغ‌ها را به‌طور مستقیم بر روی میز کار کارمند نصب کنید تا نور کافی و مناسب برای فعالیت‌ها ایجاد شود. از نورهای محیطی یا دکوراتیو برای ایجاد جانمایی و زیبایی در محیط اداری استفاده می‌شود. این نورها معمولاً از نورهای نرم و کم‌شدت استفاده می‌کنند که به ایجاد فضای دلپذیر و آرامش‌بخش کمک می‌کنند. همچنین اینكه باید به جهت جغرافیایی پنجره‌ها دقت كرد و بر اساس زاویه تابش نور طبیعی برای میزهای كار روشنایی در نظر گرفت. زیرا ممكن است بر اثر شكست یا كمبود نور، دیدن لوازم موجود روی میز كار باعث اذیت كردن چشم شوند.
هنگام انتخاب چراغ برای دفتر اداری خود، چه فاکتورهایی را در نظر داشته باشیم؟
- شاخص نمود رنگ (CRI): هرچه شاخص نمود رنگ به عدد ۱۰۰ نزدیک‌تر باشد، اجسام زیر این نور به رن واقعیشان نزدیک تر هستند و شفاف تر دیده می شوند.
- فلیکر چراغ (سوسو نزدن): حتما هنگام خرید چراغ توجه داشته باشید که فلیکر نداشته باشد. زیرا به مرور افراد را دچار خستگی چشم و سردرد می‌کنند. این ویژگی مربوط به کیفیت درایور چراغ ال ای دی می‌باشد.
- میزان روشنایی و بازده نوری: به معنی این است که به ازای مصرف ۱ وات، چند لومن نور از چراغ ساطع می‌شود. بازده نوری به نحوه نصب چراغ و نوع فضا نیز بستگی دارد.
- زاویه تابش: پیشنهاد می کنیم از چراغ هایی با زاویه پخش نور کمتر برای نورپردازی تاکیدی و از چراغ هایی با پخش نور بازتر برای روشنایی عمومی در دفتر کار استفاده کنید. و نور به طور یکنواخت در فضا منتشر شود.
اهمیت نورپردازی در محیط کار
یادگیری اصول نورپردازی اداری مناسب باعث افزایش کارایی کارکنان می‌شود. اهمیت نورپردازی در محیط اداری حس انگیزشی درافراد ایجاد می‌شود. نور مناسب به کارمندان احساس انرژی و شادابی می‌دهد و این امر می‌تواند تنش‌ها و استرس‌های روزمره کارکنان را کاهش دهد و فضای کاری را مطلوب‌تر کند. همچنین استفاده درست از ترکیب نور طبیعی و نور مصنوعی باعث صرفه‌جویی در انرژی و بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌شود.
